سیکلوتیمیا یا اختلال سیکلوتیمیک از اختلالات خلقی خفیف محسوب می‌شود. علائم آن شبیه اختلال دوقطبی است. تفاوت آن ها در شدت علائم است. با درمان به موقع می توان علائم آن را مدیریت کرد. قطع مصرف دارو یا عدم شرکت در جلسات درمانی در طول دوره های هیپومانیا می تواند وسوسه انگیز باشد. اما بسیار مهم است که فرد به برنامه درمانی خود پایبند باشد.
سیکلوتیمیا چیست؟
مشخصه ی سیکلوتیمیا نوسان بین علائم افسردگی در سطح کم با دوره های شیدایی خفیف (هیپومانیا) است. معمولا نوسانات در خلق و خوی در چرخه ها ایجاد مي شود و به اوج و پایین می رسد. فرد در بین فراز و فرودها، ممکن است خلق و خوی ثابت را تجربه کند.
هم سیکلوتیمیا و هم اختلال دوقطبی باعث فراز و نشیب‌های عاطفی می‌شوند، از اوج شیدایی تا پایین‌ترین حالت افسردگی. برای تشخیص اختلال سیکلوتیمیا فرد باید حداقل به مدت دو سال و برای کودکان یک سال علائم را بروز دهد.
تفاوت اختلال سیکلوتیمیا و اختلال دوقطبی
تفاوت اصلی بین این دو اختلال در شدت آن است. شدت نوسانات خلقی مرتبط با سیکلوتیمیا به اندازه ی اختلال دوقطبی، شدید نیست: افراد مبتلا به اختلال دوقطبی علائم شدیدی را تجربه می‌کنند که از نظر بالینی معیارهای تشخیص شیدایی و افسردگی اساسی را برآورده می‌کنند، در حالی که افراد مبتلا به سیکلوتیمیا فراز و فرود خفیف‌تری را تجربه می‌کنند. اگر برای درمان سیکلوتیمیا اقدام نشود، این اختلال می‌تواند منجر به ابتلا به اختلال دوقطبی شود.
افراد مبتلا به این اختلال اغلب به نظر می رسد که عملکرد طبیعی خود را حفظ می کنند، اگرچه ممکن است تغییر خلقشان به واسطه ی تغییر چرخه های افسردگی و هیپومانیا برای دیگران کمی مشکل دار به نظر برسند. این اختلال معمولا در نوجوانی به وجود می آید. اغلب افراد در پی درمان این اختلال نیستند زیرا نوسانات خلقی شدید به نظر نمی رسد.
این افراد گاهی ممکن است فعالیت روزانه ی چشمگیری داشته باشند به خصوص در دوره های هیپومانیا.
طبق جدیدترین راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-V)، دو اختلال سیکلوتیمیا و اختلال دوقطبی از یکدیگر جدا شدند، زیرا معیارهای کامل افسردگی اساسی، شیدایی، یا اختلال دوره مختلط در سیکلوتیمیا وجود نداشت. با این وجود، برخی از افرادی که دچار سیکلوتیمیا هستند ممکن است طی سال های بعدی به اختلال دوقطبی نوع اول یا نوع دوم مبتلا شوند.
علائم سیکلوتیمیا چیست؟
افراد مبتلا به سیکلوتیمیا معمولاً چندین هفته افسردگی سطح پایین و پس از آن یک دوره شیدایی خفیف که چندین روز طول می کشد، را تجربه می کنند.
علائم افسردگی سیکلوتیمیا
علائم افسردگی این اختلال ممکن است با موارد زیر همراه باشد :
- پرخاشگری
- تحریک پذیری
- احساس ناامیدی، بی ارزشی یا گناه
- خستگی یا کم انرژی بودن
- بی توجهی، عدم تمرکز، یا فراموشی
- تغییرات در اشتها، کاهش یا افزایش وزن
- بی خوابی یا خواب زیاد
- میل و عملکرد جنسی کم
- علائم فیزیکی که علت پزشکی ندارد
علائم شیدایی سیکلوتیمیا
علائم شیدایی این اختلال ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- زیاد صحبت کردن یا صحبت کردن خیلی سریع، گاهی اوقات خیلی سریع دیگران در پیگیری حرف های شخص مشکل دارند.
- افکار درهم و بی نظم
- عزت نفس بسیار بالا
- بی قراری و بیش فعالی
- افزایش اضطراب
- رفتار بی پروا یا تکانشی
- عدم تمرکز
- کم خوابی یا بی خوابی در روز ها بدون احساس خستگی
- تمایلات جنسی زیاد
برخی افراد دوره هایی موسوم به “دوره های مختلط” را تجربه می کنند که در آن ترکیبی از هر دو علائم شیدایی و افسردگی یکی پس از دیگری در مدت زمان بسیار کوتاهی رخ می دهد.
پیشنهاد مطالعه: آشنایی با اختلالات خلقی
سیکلوتیمیا چگونه تشخیص داده می شود؟
محققان مطمئن نیستند که چه چیزی باعث علائم سیکلوتیمیا می شود.اگر فردی بیش از دو ماه علائم را نشان ندهد، فاقد این بیماری است. درمانگر برای تشخیص این اختلال نوسانات خلقی را با معیارهای بالینی زیر تطبیق می دهد:
در بزرگسالان برای مدت حداقل دو سال و برای کودک و نوجوان به مدت یک سال بسیاری از دوره های شیدایی و افسردگی باید در نیمی از مواقع بروز پیدا کند.
پایداری خلق و خوی فرد کمتر از دو ماه طول بکشد.
علائم به دلیل سوء مصرف مواد یا شرایط پزشکی دیگر نباشد.
علائم باید زندگی اجتماعی فرد را در محل کار، مدرسه و در روابط بین فردی با اختلال مواجه سازد.
علائم نباید ناشی از ابتلا به اختلال دوقطبی، افسردگی اساسی یا اختلالات روانی دیگر باشد.
درمانگر علائم و سابقه پزشکی فرد را جویا می شود. او همچنین ممکن است در مورد مصرف مواد مخدر یا الکل از فرد سوال بپرسد.
در مواردی نیز ممکن است برای رد سایر شرایط پزشکی که گاهی سبب ایجاد علائم مشابه با این اختلال می شود، آزمایش هایی صورت پذیرد.
درمان سیکلوتیمیا چیست؟
این اختلال مزمن است و نیاز به درمان مادام العمر دارد. اگر فرد مصرف داروها را قطع کند – حتی در دوره های بهبودی – علائم اختلال باز خواهند گشت.
از آنجایی که سیکلوتیمیا ممکن است به اختلال دوقطبی تبدیل شود، دریافت درمان های مناسب بسیار مهم است. مصرف الکل و مواد مخدر ممکن است علائم را نیز افزایش دهد.
دارو درمانی : داروهای اصلی مورد استفاده برای درمان این اختلال شامل موارد زیر است :
تثبیت کننده های خلق و خو مانند لیتیوم. داروهای ضد تشنج (همچنین به عنوان ضد تشنج شناخته می شوند) شامل دیوالپروکس سدیم (دپاکوت)، لاموتریژین (لامیکتال) و والپروئیک اسید (دپاکین) است.
داروهای ضد روان پریشی غیر معمول مانند اولانزاپین (Zyprexa)، کوتیاپین (Seroquel) و ریسپریدون (Risperdal) ممکن است به بیمارانی که به داروهای ضد تشنج پاسخ نمی دهند کمک کند.
داروهای ضد اضطراب مانند بنزودیازپین.
داروهای ضد افسردگی فقط باید همراه با یک تثبیت کننده خلق و خو استفاده شوند زیرا ممکن است در صورت مصرف خود به خود باعث بروز دوره های شیدایی بالقوه مضر شوند.
روان درمانی: روان درمانی بخشی حیاتی این اختلال در نظر گرفته می شود. دو نوع اصلی روان درمانی که برای درمان استفاده می شود، درمان شناختی رفتاری و بهزیستی درمانی است.
درمان شناختی رفتاری: درمان شناختی رفتاری بر یافتن باورها و رفتارهای منفی یا ناسالم و جایگزینی آنها با باورهای مثبت یا سالم متمرکز است. همچنین ممکن است به فرد در مدیریت استرس و توسعه تکنیک های مقابله کمک کند.
بهزیستی درمانی: بهزیستی درمانی به جای رفع علائم روانشناختی خاص، بر بهبود کیفیت کلی زندگی تمرکز دارد. یک مطالعه بالینی اخیر نشان داد که ترکیبی از درمان شناختی رفتاری و بهزیستی درمانی بهبود قابل توجهی در زندگی افراد مبتلا به اختلال مذکور به همراه دارد.
سایر انواع درمانی که ممکن است برای این افراد مفید باشد عبارتند از گفتگو درمانی، خانواده درمانی یا گروه درمانی.